در ایران بدلیل تحریم ها بازار بورس تهران در مقایسه با بازارهای مالی جهانی مانند فارکس و یا کریپتو کاربران زیادتری را به خود اختصاص داده است. تعداد زیادی از این کاربران که در حدود 16 میلیون نفر می باشد، بعد از رونق گرفتن وضعیت سهام موجود در بازار بورس در سال 98 اقدام به ایجاد جساب کاربری و شروع فعالیت نموده اند. یکی از دلایلی که باعث شده است بازارهای مالی بخصوص بورس ایران مورد توجه قرار گیرد، فرصت های بدست آوردن سودهای کلان با انجام معاملات با ریسک بالا می باشد. البته ذکر این نکته که برای رسیدن به سود در این بازار بهتر است فعالیت ها از روی آگاهی و دانش صورت گیرد. در این مقاله به پیدایش، ماهیت بورس، نحوه ورود و سرمایه و همچنین مدیریت سرمایه خواهیم پرداخت.
تاریخچه بورس در جهان و ایران
بورس در لغت به معنی مکانی برای انجام معاملات می باشد که ریشه این کلمه فرانسوی بوده و از نام محلی عیان نشین در بلژیک که برای داد و ستد استفاده می شد، برگرفته شده است. به مرور زمان بورس به مکانهایی که در آنها داد و ستدهای مالی صورت می گرفت اتلاق می شد که با گذشت زمان کم کم این مکانها علاوه بر اینکه شکل ظاهری متفاوتی به خود گرفت، از نظر مدیریتی نیز دارای نظم و قوانین خاصی شد.
از جمله قوانین که بازار بورس بوجود آمد انجام معامله توسط اشخاص مشخص بود که مجوز مخصوص داشتند، برای مثال اشخاصی که دارای تجارت خانه و اعتبار لازم در بازار بودند. و همچنین می توان به قوانینی مثل خرید و مالکیت اشتراکی اشاره کرد، در این نوع معاملات برای اینکه انجام معاملات بزرگ نیاز به سرمایه زیادی دارد و از توان هر شخصی برنمیاید و هم اینکه بتوان ریسک معاملات را کمتر کرد، قانونی ارائه شده که به خرید اشتراکی و یا جزئی معروف گشت که در واقع همان قانون فروش سهام بود.
در ایران فعالیت بورس به سال 1315 بر می گردد که برای اولین بار یک شخص بلژیکی تاسیس بورس در ایران را به دولت وقت پیشنهاد داد اما همزمانی این پیشنهاد با وضعیت نابسامانی که کشور این موضوع تا 1341 پیگیری نشد. در سال 41 دوباره تاسیس بازار بورس طهران مطرح شد و در طی 5 سال مقدمات تاسیس انجام و نهایتا در سال 1346 بورس تهران فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. و تنها صنایع بزرگ سهام خود را در آن ارائه کردند. با گذشت زمان بورس ایران نیز تکامل یافت و عملکرد بهتری از خود نشان داد، در سال 84 با ارائه قانون اوراق بهادار بورس ایران و همچنین جدا شدن بخش نظارتی از بدنه اصلی اجرایی بورس، جهش چشمگیری در رونق بورس ایران بوجود آمد.
معنی و مفهوم بورس
بورس در واقع بازاری مالی است که این امکان را فراهم می کند که اوراق بهادار شرکت ها بصورت سهام قیمت گذاری شده و خرید و فروش شود. بطور ساده اگر یک شرکتی بتواند مجوز لازم برای ثبت در بورس را اخذ کند می تواند سهام خود را در بورس ارائه دهد تا با قیمت گذاری انجام شده بتواند سهام خود را به اشخاص حقوقی و یا حقیقی (اشخاص حقوقی موسسات و یا ارگان های دولتی هستند و اشخاص حقیقی همام مردم عادی که علاقه مند به سرمایه گذاری در شرکت های موجود در بورس هستند) بفروشد. در واقع وجود بورس در یک کشور باعث می شود سرمایه های مردم، به هر میزان که در توان شخص باشد برای تقویت تولید ملی و رشد درآمد ناخالص کشور مورد بهره برداری قرار گیرد.
انواع بازار بورس جهانی و ایران
بازار بورس در کل جهان برحسب اینکه به معاملات چه چیزی پرداخته می شود به انواع بازارها تقسیم می شود که برخی از آنها در کشور ما وجود ندارد، در زیر به بررسی انواع بازارها می پردازیم.
بازار بورس سهام
در این نوع بازار مالی شرکت هایی که یک سری شرایط را دارند می توانند سهام خود را در بورس ارائه کنند تا افرادی که تمایل دارند با خرید این سهام در آن شرکت ها سرمایگذاری کنند. در ایران نیز این بازار وجود دارد و همان بازار بورس تهران می باشد. بازار سهام در ایران خود به 2 گروه بورس و فرابورس تقسیم می شود که قوانین حاکم در آنها با هم کمی متفاوت است. بطور کلی بورس و فرابورس هر دو بازارایی هستند که سهام شرکت های موجود در آن به فروش می رسد، تفاوت اصلی این دوبازار به شرکت هایی که در هر کدام به ثبت رسیدن بر می گردد، شرکت هایی که به هر دلیل نتوانستند در بازار بورس ایران سهام خود را ارائه کنند می توانند در بازار فرابورس نسبت به ارائه سهام خود اقدام کنند.
بازار بورس اوراق بهادار
در این نوع بازار که شباهت بسیار زیادی به بازار بورس سهام دارد بجای سهام شرکت های ثبت شده دولت اوراق مشارکت برای انجام پروژه های خود را بفروش می رساند و کاربران می توانند با خرید این اوراق در این پروژه های به میزان سرمایه خود سهیم شده و حتی در صورت نیاز اوراق خود را به غیر واگذار نمایند. البته در این نوع بازار کاربران بایستی شرایط واگذاری یا همان خرید فروش را قبل از اقدام به خرید مطالعه کنند. در ایران نیز اکثر وزارتخانه ها اقدام به فروش اوراق مشارکتی می کنند.
بازار بورس کالا
در این نوع بازارها کالاهای اساسی بر اساس عرضه و تقاضا قیمت گذاری می شود و کاربران می توانند نسبت به خرید و فروش کالاهای مورد نظر خود اقدام کنند. البته شایان ذکر است این کالاها به 3 گروه جهانی تقسیم می شود که عبارتند از:
بورس کالای نرم: همان محصولات خوراکی مانند شکر و قهوه و …
بورس کالای سخت: محصولاتی مانند سیمان و انواع فلزات و …
بورس انرژی: انواع سوخت ها و انرژی ها مانند گاز، نفت و برق و …
بازار بورس تبادل ارز
چنج کردن ارز یا همان تبادل ارز برای انجام معاملات بین المللی از قدیم الایام صورت میگرفته است، در حال حاضر این امر در ایران در صرافی ها و متاسفانه در بازار آزاد نیز صورت می گیرد. اما در اکثر نقاط جهات تبادل ارز در بازار مالی تبادل ارز بصورت قانون مند و جهانی الکترونیکی انجام می شود که به این بازار فارکس گفته می شود. متاسفاه حال به هر دلیلی این امکان برای ایران بصورت قانونی امکان پذیر نمی باشد.
مزایای اساسی در سرمایه گذاری در بورس
با توجه به قانون مند بودن معاملات در بورس انجام معامله و سرمایه گذاری در آن برای هر شخص حیقیق و حقوقی یک سری مزایای انکار ناپذیری به همراه دارد که از جمله این مزایا می توان به:
- سود خوب نسبت به سرمایه
- سرمایه گذاری با سرمایه اندک
- حفظ ارزش دارایی
- مشارکت در تولید ناخالص ملی
- نقد شوندگی بالا
- شفافیت و قانون مندی
- قیمت گذاری اصولی
- سادگی معاملات و ثبت آن
- معافیت مالیاتی
- آزادی عمل در نحوه سرمایه گذاری از نظر طول زمانی
- …
لازم به ذکر است که تمامی مزایای فوق زمانی محقق خواهد شد که شما دانش کافی در این خصوص را داشته باشید و همچنین مقررات و قوانین بصورت دقیق و شفاف اجرا شوند.
نحوه ورود به این بازار مالی
در ایران هر شخص حقیق و حقوقی در صورت تمایل به شرکت در سرمایه گذاری در بورس می تواند با ثبت نام در سامانه سجام که متعلق به بورس ایران می باشد به عضویت این سازمان درآید و سپس می تواند با انتخاب یک نماینده برای انجام امور مربوط به معاملات درخواستی وارد بازار بورس شود و به انجام معاملات مشغول شود. نماینده مطرح شده در جمله قبلی در ایران و بازار بورس به کاگزار معروف شده است که از معروف ترین کارگزارها می توان به مفید و آگاه اشاره کرد. پس اگر بخواهیم بصورت لیست وار مراحل ورود به بازار بورس ایران را مطرح کنیم:
- ثبت نام در سامانه سجام ، بصورت الکترونیکی و یا حضوری در دفاتر پیشخوان
- تایید اطلاعات ثبت شده در ای سامانه و اخذ کد بورسی
- انتخاب یک کارگزار برای انجام امور معاملاتی
- ثبت نام در کارگزاری انتخابی و اخذ شناسه کاربری برای ورود به سامانه معاملاتی
- شارز حساب خود و خرید و فروش اوراق و سهام و …
اما مرحله صفری وجود دارد که در لیست فوق نوشته نشده است و آن کسب اطلاعات و دانش کافی برای فعالیت در بورس می باشد بطوری که کاربر بعد از اینکه دانش خود را به حدی رساند که می داند با چه استراتژی و با چه سیستم مدیریت سرمایه می خواهد در بازار بورس فعالیت کند، باید به فکر عضویت و سرمایه گذاری باشد.
کارگزاران بورس تهران
نمایندگان کاربران برای انجام معاملات و تشریفات ثبت معاملات در ایران کارگزاران هستند که کاربر با انتخاب آن به این کارگزار این وکالت را می دهد که با میزان سرمایه و سهام انتخابی توسط کاربر و همچنین مبلغی که برای هر سهم در نظر گرفته است، اقدام به معامله و ثبت آن نماید. در مقابل نیز کارگزار درصدی از این مبلغ معامله را بعنوان حق الزحمه برای خود برمی دارد، هر چند که این مبلغ بسیار ناچیز بوده اما با وجود این کارگزاران با هم در رقابت بوده سعی می کنند که با کم کردن این حق الزحمه کاربران بیشتری را به خود جلب کنند.
در انتخاب کارگزار علاوه بر میزان کمیسون معاملاتی بهتر است به نحوه ارائه خدمات، تسهیلات و امکانات کارگزار نیز توجه شود. شای برای شخصی که بلند مدت معامله می کند فقط میزان کمیسیون مطرح باشد اما برای اشخاصی که ترید می کنند و یا به زبان ساده تر معامات زیاد در بازه زمانی کوتاه انجام می دهند سرعت العمل پلتفروم و امکانات آن از اهمیت بالاتری برخوردار باشد.
مدیریت سرمایه، سرمایه گذاری یا معاملات کوتاه
هر شخصی با توجه به دانشی که دارد و استراتژی که برای معاملات خود در نظر گرفته است، شیوه درآمدزایی خود را انتخاب می کند. برخی از افراد به معاملات بلند مدت که به اصطلاح سرمایه گذاری گفته می شود علاقه مند هستند و برخی از افراد به معاملات با سود کم و در مدت زمات کوتاه که به اصطلاح ترید کردن گفته می شود اعتقاد دارند، در این میان افرادی هم هستند که اعتقاد دارند نباید سرمایه خود را به یک صورت در بازار به گردش درآورند و به صورت تلفیقی سرمایه گذاری و ترید می کنند.
بطور کلی تا بحال مشخص نشده است که کدام روش به دیگری برتری دارد، اما نکته قابل تامل این است کع شخص باید به روش انتخابی خود ایمان داشته باشد تا از نظر روانی بتواند موفق عمل کند. پس اگر برای خود یک استراتژی انتخاب کرده اید به هیچ وجه با حرف دیگران آنرا تغییر ندهید مگر آنکه خود به آن نتیجه برسید که استراتژی شما سود ده نیست و یایستی تغییراتی در آن اعمال کنید.
علاوه بر روش معامله و سرمای گذاری؛ مدیریت سرمایه امر حیاتی در بازارهای مالی می باشد، خیلی شنیده می شود “فلانی با یک خطا تمام سرمایه خود را که چندین ساله بدست آورده بود یک شبه به باد داد” این ناشی از عدم مدیریت سرمایه است. هر کاربری با هر استراتژی چه باند مدت و چه کوتاه مدت نباد بدون برنامه سرمایه خود را درگیر کند.
سخن پایانی
برای ورود به بورس یا هر بازار مالی دیگر نباید با احساسات و یا شنیدن کسب سودهای آنچنانی و بصورت هیجانی وارد بازار شد، شرکت در دوره های آموزشی مخصوص در بازار مالی از ابتدایی ترین و لازمه ترین اقدامات برای هر کاربر می باشد. در آکادمی حامی تریدر برای بسیاری از بازارهای مالی ابن دوره های وجود دارد که دوره آموزش بورس ایران یکی از دوره های جامع در ایران می باشد و دعوت می شود در صورت تمایل در این دوره شرکت نمایید.